Petkom od 20 sati učimo i zabavljamo se u kvizu 'Zabavno je znati'. Jedini je to televizijski kviz u Bosni i Hercegovini koji, iz sedmice u sedmicu, budi sve veće interesovanje javnosti, potencijalnih takmičara.
Proteklog petka najviše sreće imali su tažkmičari iz Zenice, Edin Selimović i Mirnes Patković. Pokorili su većinu pitanja tačnim odgovorima i imali više znanja ali i sreće u odnosu na suparnički tim koji su činili Timam Rožajac i Haris Mujezinović.
Jedno od pitanja koje im je bilo postavljeno je i ono koje se tiče Engleskinje Miss Irby. Pitali smo ih po čemu je ona poznata? Kazali smo, kao jedan od ponuđenih odgovora, da je poznata po tome da je otvorila prvu trgovinu u Sarajevu, da je donijela prve začine i čaj u Sarajevo, da je otvorila žensku školu u Sarajevu, ali i da je bila vojna komandantica u Sarajevu.
Tačan odgovor je bio da je otvorila žensku školu u Sarajevu.
Kratka priča o Miss Irby
Bosna i Hercegovina je u 15. vijeku, padom pod osmansku vlast, postala dio centraliziranog sistema obrazovanja koje je baštinilo Osmansko carstvo. Školovanje se odvijalo uglavnom u vjerskim institucijama i mogli su se obrazovati samo muškarci, dok je ženama bilo zabranjeno učešće u javnom životu, kao i pristup ekonomskim, finansijskim i legalnim sferama života. Žene su uglavnom boravile u kućama i bavile se vezom, tkanjem i predenjem, dok je samohranim ženama u gradovima omogućavano da rade i druge poslove, kao sluškinje, pralje, trgovke i slično, a na selima su mogle učestvovati u poljoprivrednim radovima. Žene iz viših društvenih slojeva mogle su sebi osigurati obrazovanje u vlastitom domu.
Uprkos tadašnjoj tradiciji i obrazovnom sistemu, Bosna i Hercegovina se može pohvaliti unikatnom i nesvakidašnjom ženskom školom nastalom u periodu vladavine Osmanlija – školom hadži Stake Skenderove, učiteljice koja je pokrenula val ženskog obrazovanja u našoj zemlji i načinila pionirski korak osnivajući prvu djevojačku školu u Sarajevu 1858. godine. Hadži Staka je nailazila na brojne probleme uzrokovane neprihvatanjem i otporom tadašnjih vlasti, ali je njena škola ojačala 1866., kada je u Sarajevo stigla Engleskinja Adeline Paulina Irby, poznatija kao Miss Irby, spisateljica i dobrotvorka, koja je pomogla Staki u njenom plemenitom cilju i radu.
Miss Irby je rođena 1831. godine u palači na imanju Boyland Hall u Norfolku pokraj engleskog grada Norwicha, u dobrostojećoj porodici oca Fredericka Paula Irbyja, admirala Britanske mornarice. Pohađala je elitnu školu u Londonu, nakon koje se odlučila na putovanje Istočnom Evropom s prijateljicom Georginom Mackenzie.
Po povratku s ovih putovanja objavila je svoju prvu knjigu naslova „Across the Carpathians“ (Preko Karpata). Godine 1861., Miss Irby dolazi na Balkan, u koji se zaljubljuje i posvećuje mu svoj književni i avanturizmom protkan putopis naslova „Travels in the Slavonic Provinces of Turkey-in-Europe“ (Putovanja kroz slavenske provincije evropskog dijela Turske). Posebnu pažnju u putopisu posvetila je položaju žene u slavenskim provincijama pod turskom okupacijom, koje su uglavnom bile marginalizirane, nepismene i bez mogućnosti napredovanja. U drugom izdanju putopisa, objavljenom 1877. godine, tri poglavlja posvećena su Sarajevu i Bosni i Hercegovini.
Zavod Miss Irby
U Sarajevo Miss Irby stiže 1866. godine, u vrijeme kada je engleskim tronom vladala kraljica Victoria i kad je u Engleskoj nastupila epidemija kolere. Ubrzo po dolasku u Sarajevo, Miss Irby se povezuje s hadži Stakom Skenderovom, pružajući materijalnu i svaku drugu podršku njenoj školi i radu, a uporedo priprema osnivanje svog zavoda za opismenjavanje i obrazovanje djevojaka naziva Zavod Miss Irby ili Ženski institut plemenite Mis Irbijeve u Sarajevu. Nakon stradanja hadži Stakine djevojačke škole u požaru, Staka Skenderova se u potpunosti posvetila učiteljskom radu u Miss Irbynom zavodu.
Zgrada Zavoda Miss Irby podignuta je 1869. uz pomoć pruskog konzula Otta Blaua, te je otvoren iste godine, nakon dobijanja fermana od Velike Porte za uspostavljanje škole, kada je donesen i školski zakon koji predviđa obrazovanje sve djece bez obzira na konfesiju, prema kojoj je država imala obavezu. Miss Irby je kao žena lakše stupala u kontakt s bosanskohercegovačkim kršćankama i muslimankama, ali se, poput hadži Stake, uprkos nesebičnom i napornom radu, susretala s otporom i nepovjerenjem društva.
