Provedene su 62. Među onima koje nisu, nalaze se i poznati slučajevi Pilav, Sejdić i Finci i Zornić. Oni traže promjenu Izbornog zakona i Ustava Bosne i Hercegovine. Istraživali smo zbog čega se građani najčešće obraćaju Sudu u Strazburu i šta pokazuje statistika.
Sudije iz Strazbura na rasporedu imaju oko 600 aplikacija protiv Bosne i Hercegovine. Ako ne budu odbačene, što je takođe čest slučaj, dva su moguća ishoda – prijateljska nagodba ili presuda u korist aplikanata, odnosno građana Bosne i Hercegovine čija su prava povrijeđena. Bosnu i Hercegovinu pred Evropskim sudom za ljudska prava zastupa Kancelarija pri Savjetu ministara. Sudija Evropskog suda Faris Vehabović objašnjava na šta se građani najčešće žale.
- To su uglavnom aplikacije koje se odnose na bilo dužinu trajanja postupaka pred domaćim sudovima, bilo na neizvršavanje pravosnažnih presuda u određenim kantonima u Federaciji Bosne i Hercegovine – ističe Vehabović.
Od 106 presuda protiv Bosne i Hercegovine, nisu provedene 44, ali one su novijeg datuma. Entitetski, kao i zakon o krivičnom postupku Brčko distrika, potpuno su decidni. Ako Evropski sud utvrdi da je došlo do kršenja ljudskih prava osuđenog u toku postupka, njegov branilac podnosi zahtjev i postupak se ponavlja. Problem nastaje sa pojedinim presudama o diskriminaciji, u koje spadaju i slučajevi Pilav, Sejdić i Finci i drugi. Takav je i slučaj Azre Zornić, koja se ne izjašnjava kao pripadnica nijedne etničke grupe. Njoj je Ustavom BiH i Izbornim zakonom onemogućeno da učestvuje na izborima za člana Predsjedništva kao i Dom naroda BiH. Na implementaciju presude čeka od 2014, piše BHRT.
- Nije iznenađenje da mnogi (uključujući i EU) žele potpuno zaboraviti na moj slučaj. Uspješna implementacija promijenila bi temeljnu prirodu dejtonske strukture na način koji bi bio bolji za ljude, ali gori za političke elite, koje mogu preživjeti samo na principu ‘zavadi pa vladaj’ – kaže Azra Zornić.
Ovakvi slučajevi dijele stručnjake. Pојedini pravnici podsjećaju i na neke zemlje Evropske unije, poput Kipra, gdje je, recimo, Ustavom zagarantovan izbor grčkih i turskih predstavnika vlasti, kao i njihov tačan procentualni odnos. Kažu da se Evropski sud za ljudska prava Kiprom ipak ne bavi. Drugi smatraju da Bosna i Hercegovina mora provoditi presude, svidjele se one nekome ili ne.
- Tako da bi bilo dobro da se postavi pitanje zbog čega te presude nisu provedene i da li tu ima eventualno elemenata krivične odgovornosti onih koji su zaduženi da provedu te presude – ističe advokat Milan Petković.
Ukoliko bi BiH brzopleto implementirala ove presude na način koji bi bio u suprotnosti sa principima koji su utvrđeni u presudama Evropskog suda za ljudska prava, jedna od posljedica bila bi isključivanje Bosne i Hercegovine iz Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope, za šta su već stizala upozorenja. Građani Bosne i Hercegovine Sudu u Strazburu obraćaju se kad na domaćim sudovima iscrpe sva sredstva pravne bitke. Presude su obavezujuće, a njihovo neprovođenje, u Krivičnom zakonu BiH definisano je kao krivično djelo sa zaprijećenom kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina.
